Trong nhịp sống hiện đại, công nghệ và thiết bị điện tử đang dần thay thế những cuộc trò chuyện trực tiếp giữa phụ huynh và con cái. Những lo toan, áp lực cuộc sống đè nặng trên đôi vai của cha mẹ cùng với nhịp sống gắn chặt với công nghệ đã vô tình khiến sợi dây kết nối giữa các thành viên trong gia đình trở nên mong manh hơn bao giờ hết.
Nhiều bậc phụ huynh khi tìm đến Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare đã bật khóc, vì không nghĩ rằng đứa con mình yêu thương chăm chút lại đang phải vật lộn với căn bệnh trầm cảm từ bao giờ không hay.
Trầm cảm không chỉ là nỗi buồn thoáng qua, mà là một rối loạn tâm thần phức tạp, ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, hành vi, học tập và sức khỏe thể chất, thậm chí là tính mạng của con. Để giúp phụ huynh nhận biết sớm và đồng hành hiệu quả cùng con, trong bài viết này, BrainCare xin chia sẻ những dấu hiệu đặc trưng của trầm cảm ở từng giai đoạn phát triển.
Điểm khác biệt giữa trầm cảm ở người trưởng thành và trẻ em - vị thành niên nói chung
Khi nhắc đến trầm cảm, nhiều phụ huynh thường liên tưởng đến trạng thái cảm xúc buồn bã, tuyệt vọng hoặc chán nản của con kéo dài liên tục trong khoảng thời gian dài. Tuy nhiên, đây là dấu hiệu điển hình thường xuất hiện ở đối tượng người trưởng thành gặp phải trầm cảm.
Khác với người lớn, dấu hiệu trầm cảm ở trẻ em thường có biểu hiện khó chịu hoặc cáu kỉnh thay vì buồn bã. Do đó, trong nhiều trường hợp, cha mẹ hoặc thầy cô sẽ thấy con có các biểu hiện cáu gắt, chống đối, phản kháng.
Dấu hiệu trầm cảm theo từng độ tuổi
0 – 3 tuổi: Con có thể tỏ ra buồn bã qua việc ít phản ứng với môi trường xung quanh, thụ động, quấy khóc kéo dài, rối loạn giấc ngủ hoặc bám mẹ bất thường.
3 – 5 tuổi: Trẻ dễ thu mình, ủ dột hoặc thiếu hứng thú chơi đùa. Con có thể quá sợ xa mẹ, dễ cáu gắt hoặc bật khóc vô cớ.
6 – 11 tuổi: Biểu hiện rõ hơn qua sự cáu kỉnh, cãi vã, ăn vạ hoặc hành vi phá phách. Trẻ có thể than phiền về cơ thể (đau đầu, tức ngực, mệt mỏi), học tập sa sút và gặp khó khăn trong giao tiếp bạn bè.
10 – 12 tuổi: Trẻ vẫn có biểu hiện giống như giai đoạn 6 – 11 tuổi. Thêm vào đó, trẻ thường tự trách mình, tự ti hoặc tự cô lập bản thân. Ngoài ra, trẻ còn gặp thêm vấn đề rối loạn ăn uống hoặc rối loạn giấc ngủ.
13 – 18 tuổi: Trong giai đoạn này, con hay tức giận, bi quan hoặc mất hứng thú với học tập và cuộc sống. Trẻ thường cảm thấy cô đơn, vô giá trị và mệt mỏi kéo dài. Thậm chí, trong trường hợp xấu nhất, con có ý nghĩ hoặc hành vi tự tử hoặc tự làm hại bản thân mình.
Nếu không nhận biết và đưa con đi đánh giá, trị liệu tâm lý kịp thời, trầm cảm sẽ:
Ảnh hưởng đến khả năng học tập của con:
Nhiều trẻ gặp trầm cảm thường cảm thấy sợ hãi khi đến trường. Thậm chí, mỗi lần con đến trường, cơ thể của con lại cảm thấy khó thở hoặc đau tức ngực.
Việc cơ thể cảm thấy nặng nề hoặc trùng xuống là dấu hiệu điển hình của việc cảm xúc tiêu cực như thất vọng, chán nản… đang quá tải. Về lâu dài, con không thể tiếp tục học tập như các bạn cùng trang lứa và rồi vô tình đánh mất tương lai ở phía trước.
Ảnh hưởng đến đời sống xã hội:
Con tự cô lập bản thân với gia đình và mọi người xung quanh. Khi con về nhà, con thường chạy vào phòng và đóng cửa ngay lập tức, thậm chí con còn không ăn cơm cùng với cha mẹ.
Việc con tự cách lý có thể khiến trẻ dễ nghĩ quẩn, thậm chí các triệu chứng trầm cảm còn trở nên nghiêm trọng hơn:
Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất:
Nhiều trẻ trầm cảm bỏ ăn liên tục, khiến con dễ gặp phải tình trạng suy nhược cơ thể.
Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, có trẻ còn tự làm đau chính bản thân mình, điển hình là việc dùng dao lam để rạch tay. Việc con tự làm đau là một cách thức để giải phóng cảm xúc tiêu cực do trầm cảm gây ra, nhưng hành vi này có thể đe dọa đến sức khỏe tính mạng của con.
Vì vậy, nếu cha mẹ nhận thấy hoặc nghi ngờ con có dấu hiệu của trầm cảm, đừng ngần ngại đưa con đi đánh giá với các chuyên gia. Tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare, với đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ Tâm lý giàu kinh nghiệm trong tham vấn, trị liệu tâm lý cho lứa tuổi học sinh, chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng gia đình để giúp con được lắng nghe, được chữa lành tận gốc vấn đề.
“Hãy hành động, vì mỗi trẻ em đều xứng đáng được yêu thương, được chăm sóc và được phát triển một cách lành mạnh.”
Nguồn tham khảo: Đặng Hoàng Minh (chủ biên), Tâm bệnh học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2022, tr.500.
Đánh giá trị liệu tại BrainCare
Chúng tôi có đội ngũ chuyên gia tâm lý, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm đánh giá, tham vấn, trị liệu, chẩn đoán uy tín, mang đến lợi ích cho khách hàng.
BrainCare hướng tới trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu về lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ tinh thần tại Việt Nam, làm thay đổi thói quen và nhận thức của người Việt Nam trong việc chú trọng sức khoẻ tinh thần và tìm kiếm sự trợ giúp khi cần thiết. BrainCare “Vì cộng đồng hạnh phúc từng giây”.
