Bạo lực mạng (hay còn được gọi là bạo lực không gian mạng – cyber bullying/cyber violence) là một hình thức bắt nạt phổ biến trong kỷ nguyên công nghệ. Không chỉ riêng tại Việt Nam, các quốc gia trên thế giới cũng phải đối mặt với tình trạng tương tự khi không gian mạng dần trở thành đấu trường cho phép con người dùng ngôn từ, hình ảnh làm vũ khí để phỉ báng, bôi nhọ danh dự và hình ảnh của người khác.
Vào năm 2023, tại Việt Nam, Chương trình nghiên cứu Internet và xã hội (VPIS, trực thuộc Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân Văn) đã thực hiện một cuộc khảo sát về bạo lực mạng và kết quả cho thấy:
- 78% người dùng mạng khẳng định mình từng là nạn nhân hoặc biết những trường hợp phát ngôn gây thù ghét trên mạng xã hội.
- 61,7% từng chứng kiến hoặc trở thành nạn nhân của trò nói xấu, phỉ báng hoặc bị bôi nhọ danh dự.
- 46,6% từng bị vu khống hoặc bịa đặt thông tin.
Như vậy, có thể nhận thấy nạn bạo lực trên không gian mạng cũng như nạn nhân của tình trạng này đang lan rộng tới mọi ngóc ngách và con số đang tăng nhanh qua từng năm.
Tại Hội thảo khoa học quốc tế “Những vấn đề tâm lý của thanh thiếu niên trong bối cảnh hiện nay”, PGS.TS. Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học từng nhận định, bạo lực mạng ngày càng trở thành hình thức bắt nạn phổ biến trong bạo lực học đường.
Vậy bạo lực mạng là gì? Các hình thái của bạo lực mạng được biểu hiện ra sao trong môi trường học đường?
Bạo lực mạng là hành vi sử dụng nền tảng công nghệ thông tin hoặc Internet để đăng tải, lan truyền các thông tin với mục đích xấu nhằm hạ bệ hình ảnh, uy tín của người khác. Mặc dù không tác động trực tiếp tới thể chất của nạn nhân, những hệ lụy mà bạo lực mạng để lại có thể tàn phá tinh thần và gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống của nạn nhân.
Một số hình thái điển hình của bạo lực học đường trên không gia mạng:
- Tạo các nhóm kín hoặc group chat để cô lập hoặc nói xấu người khác
- Đăng tải, phát tán thông tin không đúng hoặc bóp méo sự thật để lăng mạ người khác
- Đăng tải, phát tán hình ảnh/video (mang tính riêng tư, nhạy cảm) mà không có sự đồng ý của người khác
- Tạo hàng loạt các tài khoản giả mạo (nick clone) để nói xấu người khác trên không gian mạng
Tác động của bạo lực mạng đối với sức khỏe tinh thần của nạn nhân
Thạc sĩ Tâm lý học Nguyễn Thị Thanh Vân – chuyên gia tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare từng chia sẻ: “Nếu ta bị tấn công vào thân thể, cơ thể cảm thấy đau đớn ngay lúc đó nhưng có thể phục hồi lại theo thời gian. Tuy nhiên, nếu sự tấn công nhằm vào tâm trí, vết thương ấy không khác gì một con quái vật từng ngày gặm nhấm, nuốt chửng nạn nhân theo thời gian”.
Nhận định trên của Thạc sĩ Thanh Vân cũng từng được khẳng định trong rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến mối quan hệ nhân quả giữa bạo lực mạng và sự tổn hại đến sức khỏe tinh thần. Cụ thể hơn, một số nghiên cứu của Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ (NLM) từng chỉ ra:
- Những học sinh đã hoặc đang trải qua bạo lực thường có tỷ lệ cao gặp phải các rối loạn tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn căng thẳng. Thậm chí, trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, các em còn sử dụng chất kích thích (rượu, bia, ma túy v.v…) để quên đi nỗi đau do bạo lực gây ra.
- Bên cạnh đó, nghiên cứu của NLM chứng minh rằng bạo lực mạng cũng là nguyên nhân chính yếu khiến các em tự cô lập bản thân với xã hội và theo đó, nguy cơ tự tử của các em cũng tăng cao. Các em thường xuyên có ý nghĩ tự tử, cố gắng tự tử nhưng bất thành hoặc đáng buồn hơn, một số bạn đã “thành công” tự kết liễu cuộc đời của mình.
- Bạo lực mạng gây ra các vấn đề về sức khỏe thể chất cho các em, có thể kể tới như gây ra tình trạng rối loạn giấc ngủ, rối loạn ăn uống khiến các em ăn/ngủ quá nhiều hoặc quá ít so với nhu cầu bình thường. Đây đều là hệ quả và dấu hiệu đặc trưng của vấn đề tâm lý do bạo lực mạng gây ra.
Ngoài ra, Học giả Chao Li, cùng với một số học giả khác, đã chỉ ra một khía cạnh đáng chú ý của bạo lực mạng so với các loại hình bắt nạn truyền thống:
- Đối với các loại hình bắt nạn truyền thống, có thể dễ dàng xác định được thủ phạm, từ đó, cha mẹ có thể có các biện pháp để phòng ngừa, ngăn chặn tránh ảnh hưởng tới các em.
- Tuy nhiên, đối với bạo lực mạng, thủ phạm thường ẩn danh. Thêm vào đó, các thông tin xuyên tạc, bôi nhọ, xúc phạm đến hình ảnh của các em có thể được lưu trữ vĩnh viễn. Do đó, cha mẹ rất khó kiểm soát và dự đoán được các đợt tấn công tiếp theo trên không gian mạng. Vì vậy, độ tàn phá tinh thần của bạo lực mạng rất lớn, lâu dài và nguy hiểm.
Trong một thế giới công nghệ – nơi thông tin lan truyền nhanh trong nháy mắt, việc bảo vệ sức khỏe tâm lý cho các con là một nhiệm vụ vô cùng cấp thiết. Tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare, với đội ngũ thạc sĩ, tiến sĩ với nhiều năm kinh nghiệm, chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng gia đình và nhà trường để nhận diện, can thiệp và xoa dịu những tổn hại do bạo lực mạng gây ra. Vì các em xứng đáng được lớn lên trong một môi trường an toàn và lành mạnh.
Đánh giá trị liệu tại BrainCare
Chúng tôi có đội ngũ chuyên gia tâm lý, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm đánh giá, tham vấn, trị liệu, chẩn đoán uy tín, mang đến lợi ích cho khách hàng.
BrainCare hướng tới trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu về lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ tinh thần tại Việt Nam, làm thay đổi thói quen và nhận thức của người Việt Nam trong việc chú trọng sức khoẻ tinh thần và tìm kiếm sự trợ giúp khi cần thiết. BrainCare “Vì cộng đồng hạnh phúc từng giây”.






